Wszystkie osoby pełniące władzę w Polsce wybierane są drogą demokratyczną, a więc na podstawie woli większości społeczeństwa. Dotyczy to nie tylko najwyższych szczebli, ale również o tych, którzy tak naprawdę mają największy wpływ na to, co dzieje się najbliżej nas – a więc o przedstawicieli władz samorządowych. Do tego celu organizowane są wybory samorządowe.
Kadencja przedstawicieli władz samorządowych trwa cztery lata, w związku z czym wybory samorządowe mają miejsce w takich właśnie odstępach czasowych. W ramach tychże wyborów społeczeństwo wybiera swoich kandydatów:
- do rad gmin, w tym też do rad miast, które są na prawach powiatu,
- do rad powiatów,
- do sejmików wojewódzkich,
- na stanowiska jednoosobowe organów wykonawczych, to jest na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (od 2002 roku).
Nie w każdym przypadku wybory samorządowe odbywają się na mocy woli większości. Taki system wyborów kandydatów ma miejsce, gdy mówimy o gminach, które nie są miastami na prawach powiatu. Wówczas radnych wybiera ordynacja większościowa. Jeśli natomiast mówimy o powiatach,województwach oraz miastach na prawach powiatu, wówczas decyzje podejmowane są według systemu proporcjonalnego. Wówczas wszystkie głosy kandydatów są przeliczane zgodnie z zasadami reguły d’Hondta. Trzeba zaznaczyć, że wiele osób uważa, że pod tym względem warto jest zmienić reguły organizujące wybory samorządowe. Twierdzi się bowiem, że reguła d’Hondta jest przychylna przede wszystkim dużym zgrupowaniom politycznym, małe zaś nie mają praktycznie żadnych szans na pozytywny wynik w głosowaniu. Mówi się, że system proporcjonalny jest centralistyczny oraz sprawia, że władze samorządowe stają się silnie upolitycznione.
Tak jak w w przypadku wszystkich innych wyborach politycznych w Polsce, tak i wybory samorządowe pozwalają na głosowanie wszystkim osobom posiadającym prawa wyborcze. Swojego głosu nie mogą oddawać osoby pozbawione praw wyborczych na mocy orzeczenia wydanego przez Trybunał Stanu, osoby pozbawione praw publicznych na mocy prawomocnego orzeczenia sądowego oraz osoby, które są ubezwłasnowolnione na podstawie prawomocnego orzeczenia sądowego.
Z kolei prawa wyborcze na wybory samorządowe zyskuje się w momencie, gdy w dniu przeprowadzanych wyborów dana osoba jest pełnoletnia oraz na stałe zamieszkuje na terenie odpowiedniego samorządu, do którego zgłasza się na głosowanie. Nie trzeba być przy tym obywatelem Polski – można być również obywatelem Państwa Unii Europejskiej, jeśli jednocześnie spełnia się dwa wymienione już warunki (ukończone 18 lat oraz zamieszkiwanie na terenie działania danej rady).
Wybory samorządowe zakładają również bierne prawa wyborcze. Może mieć ono miejsce w przypadku wyborów wójta oraz przedstawicieli do rad i sejmików. Bierne prawo wyborcze mają osoby o polskim obywatelstwie, a w dniu wyborów mają ukończone 25 lat. Co ważne, nie muszą one zamieszkiwać na stałe na terenie gminy, do której zgłasza się na wybory.
Pamiętajmy o tym, że warto chodzić na wybory samorządowe, gdyż to właśnie przedstawiciele władze na niższych szczeblach, decydują o rozwoju wsi i miast, w których toczy się nasze życie.
