Planowanie przestrzenne to podstawowe narzędzie polityki przestrzennej prowadzonej przez gminy, powiaty, województwa oraz w skali całego kraju. Jego zadaniem jest takie zagospodarowanie obszaru, które będzie chronić zasoby naturalne i zabytki historyczne regionu oraz dbać o wygodę mieszkańców i zapewniać rozwój gospodarczy. Przygotowane w tym celu materiały służą władzom do podejmowania decyzji dotyczących przekształcania terenu. To właśnie od tych wytycznych zależy w znacznej mierze, gdzie powstaną nowe fabryki, a w których miejscach trzeba stworzyć parki krajobrazowe, żeby chronić zasoby przyrodnicze.
Instrukcją dla osób odpowiedzialnych za to planowanie jest [i]ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym[/i]. Określa ona podział kompetencji pomiędzy poszczególnymi organami oraz omawia podstawowe akty prawne dotyczące zadań planowania przestrzennego. Są to odpowiednio: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania na poziomie gminy, plan zagospodarowania przestrzennego na poziomie województwa, a także koncepcja przestrzennego zagospodarowania w skali całego kraju.
Punktem wyjścia do tworzenia planów zagospodarowania na niższych szczeblach administracji stanowi koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju. Za jej przygotowanie odpowiada minister rozwoju regionalnego. Najważniejszym zadaniem koncepcji jest przygotowanie podstaw do zrównoważonego rozwoju kraju z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych, kulturowych i społecznych. Chodzi przede wszystkim o to, żeby stymulować rozwój regionów biedniejszych i likwidować rozróżnienie kraju na Polskę A i B.
W oparciu o tę koncepcję każde województwo przygotowuje swój plan zagospodarowania przestrzennego. Jego zadaniem jest takie zaplanowanie przestrzeni, aby stwarzała ona warunki dla rozwoju gospodarczego regionu, a także poprawiała jakość życia mieszkańców oraz konkurencyjność z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju. Plan zagospodarowania na poziomie województwa musi również uwzględniać specyfikę regionu. Inne będą więc jego główne założenia na Mazurach, a zupełnie inne na Śląsku.
W oparciu o wojewódzki plan zagospodarowania gminy przygotowują swoją dokumentację. To właśnie wytyczne powstałe na tym poziomie są najbardziej szczegółowe i bezpośrednio wpływają na życie mieszkańców i możliwość rozwoju przedsiębiorstw. Gminy zasadniczo tworzą dwa dokumenty: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania. Pierwszy z nich stanowi analizę sytuacji obecnej oraz wyznacza kierunki rozwoju. Drugi, czyli miejscowy plan zagospodarowania, to podstawowe narzędzie polityki przestrzennej. Znajdują się w nim obowiązujące na danym terenie warunki zabudowy, rozmieszczenie inwestycji oraz określenie przeznaczenia terenów. Zatem każdy, kto planuje budowę domu, przedsiębiorstwa, czy jakąkolwiek inną inwestycję, powinien zacząć właśnie od zapoznania się z tym dokumentem.
