Nawet przy prowadzeniu niewielkich prac budowlanych, na każdego z inwestorów nakładany jest prawnie obowiązek aktualizacji danych geodezyjnych. Na mapy muszą być wciąż wprowadzanie poprawki dotyczące położenia nowo powstających obiektów nadziemnych jak i podziemnych. Z punktu widzenia zarządzania gruntami są to dane niezwykle ważne dla wielu różnych dziedzin zagospodarowania i planowania.
Geodeta w trakcie realizacji inwestycji budowlanych wzywany jest wielokrotnie. Jego obecność konieczna już na poziomie samego wystąpienia o mapę orientacyjną będącą podstawą do określenia warunków zagospodarowania i zabudowy konkretnego terenu. Również wypis z rejestru gruntów jest zależny od pracy geodety. Nie można tez pominąć jego roli w trakcie zatwierdzania planów i występowania o wszelkie konieczne pozwolenia. Jest to niezbędne gdyż wszelkie projekty wykonywane są w oparciu o aktualizowane stale mapy. Oprócz tego co widać na powierzchni gruntu, niezbędna jest kompletna zabudowa podziemna z uwzględnieniem wszelkich kluczowych instalacji oraz przyłączy. Nawet sama realizacja budowy nie jest możliwa bez pomocy zdolnego geodety.
Mapa orientacyjna to praktycznie podstawa każdej inwestycji budowlanej. To właśnie na jej podstawie Urząd Gminy – a dokładnie Wydział Architektury – wydaje odnośne zabudowy dokumenty i zezwolenia. Wypis z rejestru gruntów jest zaś do uzyskania w Referacie Geodezji i Gospodarki Gruntami danej gminy. Dokument ten to bardzo ważna rzecz – zawiera on dane właściciela terenu, adres działki, przypisany jej numer oraz dokładną powierzchnię. Do wypisu dołączony jest również numer księgi wieczystej oraz klasyfikacja występujących na działce użytków i rodzaj gruntów. To ostatnie jest szczególnie ważne, jeśli dany teren nie został wyjęty spod produkcji rolnej.
Wszelkie pozwolenia wydaje się na kanwie mapy orientacyjnej, ale szczegółowe prace projektowe oparte są o tak zwaną mapę aktualną. Chodzi tutaj o wkomponowanie konkretnego budynku w teren i przyległą zabudowę. Mapa aktualna paradoksalnie musi być wciąż aktualizowana – każda, nawet najmniejsza zmiana w zagospodarowaniu terenu jest bowiem przyczyną jej dezaktualizacji. Wykopanie szamba czy postawienie stałego ogrodzenia zmienia układ terenu a tym samym jego kartograficzne odwzorowanie i wymaga wprowadzanie poprawek. Konieczność dodawania aktualizacji oraz ich warunki określają odnośne ustawy.
Przy rozpoczęciu prac budowalnych od geodety zależy dokładne wytyczenie obrysów budynku oraz określenie tak zwanego „zera budowy” czyli reperu roboczego. Ta czynność musi być dokładnie odnotowana w dzienniku budowy. Obecność specjalisty będzie konieczna również w trakcie kładzenia instalacji podziemnych. Ich przebieg musi być dokładnie sprawdzony przed ich zasypaniem a cała ta czynność nosi nazwę „inwentaryzacją mapy przebiegu”. W przypadku niezgodności projektu z pracami należy je również odnotować w dzienniku – na jego podstawie można złożyć wtedy wniosek do urzędu o wprowadzenie poprawek lub zaakceptowanie stanu obecnego, pomimo zaistniałych rozminięć z planem.
